Του Yavuz Baydar*
Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την Ευρώπη, το φάντασμα του τουρκικού επεκτατισμού, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή από την ισλαμιστική κυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τους υπερεθνικιστές συμμάχους της που υποστηρίζουν τη σιδερένια του κυριαρχία.
Αναδιατύπωσα τη διάσημη εισαγωγή στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο για να υπογραμμίσω το μέγεθος του τρέχοντος και μαζικά υποτιμημένου δράματος, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η Τουρκία.
Ένα στρατιωτικοποιημένο καθεστώς διαμορφώνεται στην Ανατολία, ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί εκ του μακρόθεν εις βάρος της ευημερίας του τουρκικού λαού. Αυτό το καθεστώς επιδιώκει μια επεκτατική νέα τάξη και είναι αποφασισμένο να επεκτείνει τα νόμιμα σύνορα της χώρας με τη χρήση ωμής βίας.
Αν νομίζετε ότι η πρόσφατη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί -μια θλιβερή υπόθεση που είναι και αντίθετη με το ιερό Κοράνι- αφορά μόνο σε ένα υψηλής αξίας μνημείο του 6ου αιώνα, ξανασκεφτείτε το.
Η ριζοσπαστική απόφαση της συμμαχίας Ερντογάν-Μπαχτσελί για το μνημείο αποτελεί απλά ένα μεγάλο θεμέλιο λίθο στα σχέδιά τους σχετικά με την εκατονταετία της Τουρκικής Δημοκρατίας το 2023. Τα σχέδιά τους είναι μέρος μιας μεγάλης πολιτικής χορογραφίας, που βασίζεται στο να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας και να βγούνε τα φαντάσματα των πολέμων του παρελθόντος. Η συμμαχία αυτή θέλει να τεθούν ξανά προς συζήτηση τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας, τα οποία οριοθετήθηκαν μετά το Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και να επανεργοποιηθεί το λεγόμενο Εθνικό Σύμφωνο (Misak-ı Milli), που αφορά την ανάκτηση εδαφών που τώρα ανήκουν στους νότιους και στους δυτικούς γείτονες της Τουρκίας.
Το γεγονός ότι οι αξιωματούχοι και οι τεχνοκράτες του AKP εξαπέλυσαν καταδίκες και κατάρες κατά της Συνθήκης της Λωζάνης, ακόμη και πριν κατακάτσει η σκόνη από την τελετή του ανοίγματος της Αγίας Σοφίας την Παρασκευή, θα πρέπει να αποτελέσει μια αφύπνιση για τη διεθνή κοινότητα. Αυτό θα συμβεί εάν κάποιος μελετήσει με προσοχή τη συνεχή κλιμάκωση της ρητορικής ισχύος στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Δεν ήταν τυχαίο ότι ο Ερντογάν και ο Μπαχτσελί επέλεξαν τη συγκεκριμένη ημερομηνία για την αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας: Την επέτειο της Συνθήκης της Λωζάνης, η οποία υπεγράφη στις 24 Ιουλίου του 1923. Έτσι δεν αποτελεί πλέον γρίφο όταν οι Τούρκοι -είτε εάν συμπαθούν είτε εάν είναι σε αντίθεση με τον ισχυρό άνδρα της χώρας τους- άκουσαν τη φράση «μια ιστορική παρένθεση που πρέπει να κλείσει». Η παρένθεση αυτή είναι η ιστορία της Τουρκικής Δημοκρατίας, όπως την οραματίστηκε και την εκκίνησε ο ιδρυτής της, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Το άνοιγμα των θυρών της Αγίας Σοφίας ως τζαμιού θεμελιώνει το δρόμο για ένα τέτοιο κλείσιμο.
Αυτό το μονοπάτι άνοιξε με τη σκοτεινή απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου του 2016 και ακολουθήθηκε από ένα τεράστιο πραξικόπημα από τον Ερντογάν, την κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης πέντε ημέρες αργότερα. Από τότε η κατασκευή του νέου καθεστώτος χτίζεται με μια αδιάκοπη σειρά διατάξεων, αποφάσεων, συμμαχιών και αυθαίρετων αποφάσεων.
Η ταχεία κλιμάκωση των κινήσεων στην εξωτερική πολιτική της χώρας είναι ένα επίσης σημαντικό μέρος του μεγάλου σχεδιασμού. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Ιρακινό Κουρδιστάν στοχεύουν στη δημιουργία μόνιμης ζώνης, με περισσότερες βάσεις. Στη Συρία, η σταθερή στρατιωτική κλιμάκωση καταδεικνύει την ίδια φιλοδοξία. Όμως η πραγματική ώθηση για το καθεστώς, συμπεριλαμβανομένης της πλούσιας σε πετρέλαιο χώρας της Λιβύης, είναι ορατή στο λεγόμενο δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας της Άγκυρας, που βρίσκεται αυτό το διάστημα στο στάδιο της αποφασιστικής εφαρμογής.
Ο Ερντογάν και ο συνεργάτης του Μπαχτσελί θεωρούν προφανώς ότι η αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης είναι πολύ επίκαιρη, καθώς είναι βαθιά δυσαρεστημένοι με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ που έχει βαλτώσει εδώ και μια δεκαετία, ενώ χρησιμοποιούν το αποτυχημένο πραξικόπημα ως πρόσχημα για κάθε τι το αντιδυτικό και βλέπουν ένα μεγάλο παράθυρο γεωπολιτικών ευκαιριών σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε αναταραχή. Η γεωμετρικά κλιμακούμενη ρήξη με την Ελλάδα και την Κύπρο γύρω από τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων και τα θαλάσσια σύνορα θα πρέπει επίσης να εξεταστεί σε αυτό το πλαίσιο, προκειμένου να γίνει ορθά κατανοητή.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται; Μια σύγκριση ανάμεσα στη γερμανική δυσαρέσκεια για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών που έληξε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1919 και την πιεστική προσπάθεια της Κυβέρνησης του Ερντογάν να δημιουργήσει το ίδιο είδος συναισθημάτων μεταξύ των Τούρκων όλου του πολιτικού φάσματος μπορεί να ακούγεται υπερβολική, αλλά στην πραγματικότητα είναι αρκετά ακριβής.
Πολλοί παρατηρητές έξω από την Τουρκία φαίνονται ανήμποροι να δουν τη μεγάλη εικόνα αλλά αν ποτέ το έκαναν θα μπορούσαν εύκολα να εντοπίσουν ένα παρόμοιο χτίσιμο μύθων που διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή στην Τουρκία, όπως ο μύθος «Dolchstoßlegende», το σενάριο συνομωσίας του «πισώπλατου χτυπήματος». Οι πρώτες διακριτικές νύξεις ήταν ήδη στον αέρα μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των κυβερνητικών αρθρογράφων, ενόσω η Αγία Σοφία άνοιγε ως τζαμί.
Σύμφωνα με τον μύθο του «πισώπλατου χτυπήματος», η γερμανική δεξιά ισχυρίστηκε ότι η Γερμανία στην πραγματικότητα δεν έχασε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά προδόθηκε στο τραπέζι από τους πολιτικούς της ηγέτες. Ομοίως στην Τουρκία είμαστε υποχρεωμένοι να ακούμε όλο και περισσότερο, ότι ούτε η Τουρκία έχασε τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κοιτάξτε την Καλλίπολη και τον Απελευθερωτικό Πόλεμο μεταξύ 1919-22, η τουρκική αντιπροσωπεία καθοδηγούμενη από τον Ατατούρκ ήταν αυτή που εγκλώβισε την Τουρκία στο «ζουρλομανδύα που ονομάζεται Συνθήκη της Λωζάνης».
Το γεγονός είναι ότι αυτή η ιδέα, σε μια ιστορικά παράξενη διαστροφή της, ενώνει τους ισλαμιστές της Τουρκίας, ένα μεγάλο μέρος των κοσμικών εθνικιστών που είναι εχθρικοί προς την ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τους ακροδεξιούς και τους «Γκρίζους Λύκους», τους παντουρκιστές, και πρώην αξιωματικούς που κάποτε ήταν ορκισμένοι εχθροί και κρατούμενοι του Ερντογάν, οι οποίοι σήμερα διατελούν στην υπηρεσία του προσφέροντας το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας.
Εδώ μπορεί κανείς να δει ομοιότητες με τη Γερμανία του ’30, όπου ετερόκλητοι πολιτικοί συνασπισμοί κατά της Συνθήκης των Βερσαλλιών γέννησαν τον Χίτλερ και το τερατώδες καθεστώς του.
Έτσι είμαστε αντιμέτωποι με αυτό το φάντασμα σήμερα στην Τουρκία, αλλά η ευρωπαϊκή απάθεια σε ό,τι συμβαίνει στη χώρα είναι σοκαριστική. Ο κύριος λόγος για αυτήν την κατάσταση, που σίγουρα θα εξελιχθεί σε μια νέα ευρωπαϊκή απερισκεψία, είναι σαφής: Πίσω από κλειστές πόρτες σημαντικοί εκπρόσωποι της ΕΕ συμφωνούν ότι το καθεστώς του Ερντογάν είναι το λιγότερο κακό από δύο κακά. Θεωρούν πως η ενδεχόμενη πτώση του Ερντογάν θα προκαλέσει χάος και όλεθρο στην Τουρκία, ασύγκριτα χειρότερο με αυτό που συνέβη στην πρώην Γιουγκοσλαβία, και θα οδηγήσει εκατομμύρια Τούρκους να καταφύγουν προς τα δυτικά, στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Έτσι το καθεστώς του Ερντογάν θεωρείται «εντάξει», καθώς προσφέρει σταθερότητα, παρόλο που ολόκληρη η χώρα, όπως είπε ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, είναι «μια υπαίθρια φυλακή».
Έτσι ας παραμείνουμε παράλυτοι, λένε, ενώ συνεχίζουν να καθησυχάζουν τον Ερντογάν, προσποιούμενοι ότι όλα είναι εντάξει. Και ας παρακολουθούμε εκ του μακρόθεν, ενόσω ο τουρκικός αλυτρωτισμός ετοιμάζεται να αμφισβητήσει τη διεθνή τάξη στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω μιας στρατιωτικοποιημένης εξωτερικής πολιτικής.
Γνωρίζουμε καλά τι επέφερε στην ανθρωπότητα η γερμανική δυσαρέσκεια για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, και τώρα ήρθε η ώρα να δέσουμε και πάλι τις ζώνες ασφαλείας μας.
Ας αρχίσουμε να μελετάμε γιατί συνήφθη η Συνθήκη της Λωζάνης, καθώς οι πληροφορίες αυτές θα μας φανούν χρήσιμες. Το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας δεν είναι πλέον αυτό το οποίο γνωρίζαμε. Έχει αλλάξει. Το σύνθημά «ειρήνη στο εσωτερικό, ειρήνη στο εξωτερικό» αποτελεί πλέον παρελθόν, με τη λέξη «ειρήνη» να αντικαθίσταται από τη λέξη «πόλεμος». Απλά για να ξέρετε.
*To συγκεκριμένο κείμενο δημοσιεύθηκε το Σάββατο 25 Ιουλίου στην τουρκική ιστοσελίδα Ahval News. Ο Yavuz Baydar είναι αρθρογράφος, πολιτικός αναλυτής και διευθυντής του συγκεκριμένου ιστότοπου.
Erdoğan setting the stage for invalidating the Lausanne Treaty after Hagia Sophia move
- Yavuz Baydar
- Jul 25 2020 11:07 Gmt+3
- Last Updated On: Jul 26 2020 03:53 Gmt+3
A spectre is haunting Europe, the spectre of Turkish expansionism, set in motion by President Recep Tayyip Erdoğan's Islamist government and its ultra-nationalist allies stakeholding his iron rule. All the powers of old Europe, with the exception of France, have entered into a holy alliance to duck this spectre: the EU and ECB, Germany’s Angela Merkel and the U.K.’s Boris Johnson, Italy’s Giuseppe Conte and Spain’s Pedro Sanchez, The European Commission’s Ursula von de Leyen and the EU’s Josep Borrell, the Council of Europe, the European Court of Human Rights and NATO.
I have rephrased the famous introduction to Communist Manifesto, to underline the magnitude of the current and massively underestimated drama, of which Turkey is at the epicentre.
A militarised regime is taking shape in Anatolia as the world watches on at the expense of the well being of Turkish people. This regime is pursuing an expansionist order determined to stretch the country's legal borders by means of a brute force.
If you think the recent reconversion of the Hagia Sophia into a mosque - a sad affair even in defiance of the verses of holy Quran - is just about the 6th century iconic site, think again.
The groundbreaking decision by the Erdoğan - Bahçeli alliance on the monument is only one major stone laid on the path to their plans pertaining to the centennial of Turkish Republic in 2023. Theirs is part of a major political choreography, based on bringing out of Pandora's Box the ghosts of wars of the past. Let the borders of modern Turkey, drawn after the WWI go up for debate again and let the so-called National Pact (Misak-ı Milli), which is about reclaiming lands that now belong to Turkey's southern and western neighbours, be brought to life, this alliance says.
The fact that the AKP cadres and pundits unleashed damnations and curses on the Lausanne Treaty even before the dust had settled on the Hagia Sophia reopening ceremony on Friday should be a wake up call for the world. That is if anyone is paying any attention to the constant escalation of the internal power rhetoric in Turkey.
It wasn't a coincidence that Erdoğan and Bahçeli chose a specific date for the Hagia Sophia cemenony: The anniversary of the Lausanne Treaty, which was signed on July 24, 1923. So, it isn't a puzzle anymore when Turks - in sympathy or opposition to the strongman of their country - kept hearing the phrase, ''a historic parenthesis that must be closed''. The parenthesis is the history of Turkish Republic, as envisioned and launched by its founding father, Mustafa Kemal Atatürk. Opening the gates of Hagia Sophia as a mosque at the same time paves the way for such a closure.
This path was already opened by the murky coup attempt of July 15, 2016, followed by a massive coup by Erdoğan, the declaration of a state of emergency, five days later. Ever since then, the construction of the new regime has been taking place with an uninterrupted series of decrees, decisions, alliances and arbitrary rulings.
The rapid escalation of moves in foreign policy is also a major part of the grand design. Operations into Iraqi Kurdistan are aimed at establishing a permanent zone, with more bases. In Syria, the steady military build-up points to the same ambition. But the real push of the regime, including in the oil rich war-torn country of Libya, is visible within Ankara’s so-called Blue Homeland doctrine, now in the stage of determined implementation.
Deeply discontent with the EU's foot-dragging on Turkey’s decade-long accession process, using the botched coup as a pretext for all thing anti-Western, and seeing a great window of opportunity in a world of disorder, Erdoğan and his partner, Bahçeli, apparently see the revisiting of the Lausanne Treaty as very timely. The geometrically growing rift with Greece and Cyprus over the hydrocarbon sources and naval borders must also be seen in that context, in order to be correctly understood.
Does history repeat itself? A comparison between the German resentment of the Versailles Treaty, that ended the WWI in 1919, and the Erdoğan government's bullying push to create the same sort of sentiments among Turks across the political spectrum may sound far-fetched, but is actually quite accurate.
Many observers outside Turkey seem unable to see the big picture, and if they ever did, they would easily detect an identical myth-building taking shape in Turkey, like Germany's ''dolchstosslegende,'' stab-in-the-back myth.
Its first discreet missives are already in the air through social media and pro-government columns, as Hagia Sophia opens as a mosque.
According to the stab-in-the-back myth, the German right claimed that Germany actually did not lose WWI, but was betrayed at the table by the civilian leaders. Similarly in Turkey, we are bound to hear more and more that Turkey did not lose WW either. Just look at Gallipoli and the Liberation War between 1919-22 - it was the Turkish delegation guided by Atatürk, who fitted Turkey with ''the strait jacket called the Lausanne Treaty''.
The fact of the matter is that this notion, in a historically bizarre twist, unites Turkey's Islamists, a large portion of secular nationalists hostile to the EU and the United States, the extreme-right and ''Grey Wolves'', Pan-Turanians, and ex-officers who once were Erdoğan's sworn enemies and prisoners, who nowadays remain at his service through offering Blue Homeland doctrine.
One can see similarities with 1930's Germany, whose mixed political constellations against the Versailles Treaty gave birth to Hitler and his monster regime.
So, we are faced with the spectre in Turkey today, but the European apathy to what is taking place in the country is astonishing. The main reason for what will surely develop into a new European folly is clear: Behind closed doors, major EU representatives agree that Erdoğan regime is lesser of two evils. If Erdoğan’s fall will wreak havoc in Turkey, they maintain, incomparable to what happened to the former Yugoslavia, causing millions of Turks to flee west on to EU soil.
So, the Erdoğan regime is considered ''fine,'' as it offers stability, even though the entire country -(to quote the main opposition leader Kemal Kılıçdaroglu - is ''an open-air prison.''
Thus, let us remain paralysed, they say, while they continue to appease Erdoğan, pretending everything is just fine. And let us watch, as Turkish irredentism gets ready to challenge the international order in the Eastern Mediterranean through militarised foreign policy.
We know what the German resentment to Versailles Treaty did to the world, and it is now time to once again fasten our seatbelts.
Let us start studying what Lausanne Treaty was about, as we will need the information. Turkey's political system is no longer on which we are familiar with. It has changed. Its motto ''peace at home peace abroad'' is history, with the word ''peace'' being replaced by ''war.'' Just so you know.
The opinions expressed in this column are those of the author and do not necessarily reflect those of Ahval.
Comments
Post a Comment